به گزارش خبر حرفه ای از تسنم؛ «پیام‌های آشفته»، «سیگنال‌های متناقض» و«تهدیدهای توخالی»، این‌ها صفاتی است که روزنامه نیویورک تایمز در مقاله‌ای به قلم «دیوید ای. سانگر» و «فرناز فصیحی» به رفتار تیم دونالد ترامپ در قبال مذاکرات هسته‌ای با ایران نسبت داده است. این روزنامه بی تجربگی و اختلافات را دو عامل اصلی این وضعیت عنوان کرد.
در این مقاله آمده است:
تنها چند هفته پیش، مایکل والتز، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ که سال‌هاست دیدگاه تندی نسبت به ایران دارد، هدف دولت در مذاکرات مربوط به برنامه هسته‌ای تهران را به‌روشنی بیان کرد.
او گفت: «برچیدن کامل». سپس توضیح داد که این عبارت به چه معناست: ایران باید از تأسیسات غنی‌سازی سوخت هسته‌ای، فعالیت‌های مربوط به «تسلیحاتی‌سازی» و حتی موشک‌های دوربرد خود صرف‌نظر کند.
اما آنچه در یک برنامه تلویزیونی روز یک‌شنبه به‌عنوان هدفی صریح و سخت‌گیرانه بیان شد، حالا به‌تدریج در حال فروپاشی است. در 24 ساعت گذشته، مقام‌های آمریکایی پیام‌هایی متناقض و گیج‌کننده منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد دولت ممکن است به جای هدف اولیه، به اعمال محدودیت‌هایی بر فعالیت‌های ایران رضایت دهد ــ درست مانند آنچه باراک اوباما حدود یک دهه پیش انجام داد ــ هرچند روز سه‌شنبه از این موضع عقب‌نشینی کردند.
بخشی از این وضعیت شاید ناشی از بی‌تجربگی در مواجهه با برنامه‌های تسلیحات هسته‌ای باشد. مذاکره‌کننده ارشد ترامپ، استیو ویتکاف، دوست قدیمی رئیس‌جمهور و یک سازنده املاک در نیویورک است که مانند خود ترامپ سال‌ها در زمینه برج‌سازی فعالیت داشته و تنها چند هفته است که به بررسی سانتریفیوژهای زیرزمینی ایران و آزمایشگاه‌های مشکوک به تولید تسلیحات هسته‌ای پرداخته است.
با این حال، این تناقض‌ها همچنین ریشه در اختلاف‌های درونی تیم امنیت ملی ترامپ دارد؛ تیمی که بار دیگر با یکی از پیچیده‌ترین و دیرینه‌ترین چالش‌های سیاست خارجی آمریکا دست‌وپنجه نرم می‌کند: چگونه می‌توان برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کرد، بدون آنکه جنگی درگیرد. تاکنون نتیجه این تلاش‌ها چیزی جز پیام‌های آشفته، سیگنال‌های متناقض و تهدیدهای توخالی نبوده؛ رفتاری که بی‌شباهت به شیوه دولت ترامپ در قبال سیاست تعرفه‌ای متغیرش نیست.
این مسئله دوشنبه شب زمانی پررنگ‌تر شد که ویتکاف از نخستین دیدارش با وزیر خارجه ایران در روز شنبه در عمان سخن گفت. او اعلام کرد این دیدار خوب پیش رفته و در ادامه وارد مباحث پیچیده مربوط به برنامه هسته‌ای ایران شده‌اند؛ برنامه‌ای که تهران را تا آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای پیش برده است.
تناقض پشت تناقض
استیو ویتکاف پس از دیدار خود با وزیر خارجه ایران، تصویری کاملاً متفاوت از توافق احتمالی با ایران ارائه داد؛ توافقی که به‌وضوح با آنچه مایکل والتز توصیف کرده بود، فرق داشت.
او در گفت‌وگویی دوستانه با شبکه فاکس‌نیوز، درباره ایجاد سامانه‌ای برای «راستی‌آزمایی» تولید اورانیوم غنی‌شده صحبت کرد و افزود: «در نهایت راستی‌آزمایی در زمینه تسلیحاتی‌سازی، شامل موشک‌ها، انواع موشک‌هایی که در ایران انبار شده‌اند، و همچنین ماشه بمب را نیز در بر می‌گیرد.» او پیشنهاد کرد که ایران شاید همچنان بتواند در سطح پایین ــ یعنی در سطحی که تنها برای تولید برق هسته‌ای کافی است ــ به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد و در هیچ‌کجا از واژه «برچیدن» استفاده نکرد.
به بیان ساده، او نسخه‌ای اصلاح‌شده و ظاهراً «ترامپی‌تر» از توافق هسته‌ای دولت اوباما را توصیف می‌کرد. ویتکاف گفت: «در اصل، توافق هسته‌ای اولیه قابل بهبود است.» این در حالی است که دونالد ترامپ بارها آن توافق را «فاجعه‌بار» خوانده و در سال 2018 از آن خارج شد و آن را «توافقی یک‌جانبه و وحشتناک که هرگز نباید بسته می‌شد» توصیف کرده بود.
چند سال بعد، ایران اعلام کرد که اگر ایالات متحده به توافق قدیمی پایبند نباشد، آن‌ها هم نخواهند بود. ایران غنی‌سازی اورانیوم را تا سطح نزدیک به درجه‌تسلیحاتی آغاز کرد و به مرحله‌ای رسید که تنها چند روز یا چند هفته با داشتن سوخت لازم برای ساخت شش یا چند بمب فاصله داشت. نهادهای اطلاعاتی آمریکا نتیجه‌گیری کردند که پژوهشگران ایرانی روی شیوه‌ای «سریع‌تر و خام‌تر» برای تبدیل این سوخت به سلاح کار می‌کنند.
اما اظهارات ویتکاف چندان دوام نیاورد. صبح روز سه‌شنبه، ترامپ به همراه مقام‌های ارشد امنیت ملی، از جمله ویتکاف، در جلسه‌ای در اتاق بحران کاخ سفید به بررسی سیاست ایران پرداختند؛ نشستی که نخستین بار پایگاه خبری اکسیوس گزارش داد. تا پیش از ظهر، ویتکاف پیامی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد و در آن نوشت: «ایران باید غنی‌سازی و برنامه تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف کرده و برچیند»؛ عبارتی که شب گذشته به کار نبرده بود.
او افزود: «توافق با ایران تنها زمانی نهایی خواهد شد که یک توافق ترامپی باشد.» چند ساعت بعد، کارولاین لویت، سخنگوی کاخ سفید در یک نشست خبری گفت که ترامپ به میزبانان عمانی مذاکرات با ایران گفته‌است: «ایران باید از راه مذاکره، به برنامه هسته‌ای خود پایان دهد.» این مذاکرات قرار است روز شنبه ازسر گرفته شود.
در واقع، به گفته مقام‌هایی که در جریان بحث‌های جاری هستند و به شرط ناشناس ماندن درباره این گفتگوهای داخلی صحبت کرده‌اند، استیو ویتکاف و معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس در محافل داخلی استدلال کرده‌اند که پافشاری بر «برچیدن کامل» برنامه هسته‌ای ایران، مذاکرات را به شکست خواهد کشاند. ایران پیش‌تر اعلام کرده که حاضر نیست به‌طور کامل از برنامه هسته‌ای خود ــ و در نتیجه، از گزینه دستیابی سریع به بمب ــ صرف‌نظر کند. به همین دلیل، این دو مقام پیشنهاد کرده‌اند که دولت آمریکا به جای آن، برای ایجاد یک نظام راستی‌آزمایی سخت‌گیرانه تلاش کند؛ سیستمی که شاید به‌جای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مستقیماً زیر نظر ایالات متحده اداره شود تا پایبندی ایران را تضمین کند.
اما این پیشنهاد شباهت زیادی به مصالحه‌ای دارد که در دوران اوباما مطرح شده بود.
به گفته منابع آگاه، مایکل والتز و مارکو روبیو، وزیر خارجه، همچنان بر دیدگاه تندروانه و دیرینه خود پایبند مانده‌اند که ایران نباید هیچ‌گونه توانایی برای غنی‌سازی سوخت هسته‌ای داشته باشد. آن‌ها معتقدند در غیر این صورت، ایران بار دیگر مانند سال‌های اخیر، غنی‌سازی را تا سطح نزدیک به بمب افزایش خواهد داد.
گری سامور، مقام ارشد سابق امور هسته‌ای کاخ سفید در دولت‌های کلینتون و اوباما، می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم حذف توانایی ایران امکان‌پذیر باشد. بعید می‌دانم حتی در برابر تهدید نظامی، ایران حاضر شود به‌طور کامل از برنامه‌اش صرف‌نظر کند.»
ایران نیز در حال سنجش شرایط است. آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، روز سه‌شنبه در دیدار با مقام‌های بلندپایه دولتی گفت: «ممکن است توافقی حاصل شود یا نشود؛ نه خوش‌بین هستیم و نه بدبین.»
او افزود: «البته نسبت به طرف مقابل بسیار بدبین هستیم.»
سامور، که اکنون مدیر مرکز کرون برای مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براندایس است، اعلام کرد از هر توافقی که «زمان‌سنج هسته‌ای را از نو تنظیم کند» حمایت می‌کند.
او گفت: «تمام روش‌هایی که تاکنون استفاده شده ــ خرابکاری، تحریم، دیپلماسی ــ همگی با هدف خرید زمان بوده‌اند. من فکر نمی‌کنم ترامپ بخواهد وارد جنگ شود، و ایران هم چنین چیزی نمی‌خواهد. این یعنی هنوز امکان رسیدن به توافق وجود دارد.»
