نیم میلیون نفر در ایران با نابینایی یا کم‌بینایی شدید زندگی می‌کنند

خبر حرفه ای/ مشاور مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در حوزه سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی با اعلام اینکه تعداد نابینایان یا افراد دچار کم بینایی شدید بزرگسال در کشور حدود 500 هزار نفر است، به بیان چالش‌های نابینایان کشور پرداخت.
به گزارش خبر حرفه ای از تسنیم، روز جهانی عصای سفید امسال در حالی طی شد که همچنان بسیاری از نابینایان با مشکلات اساسی در زندگی روزمره خود دست و پنجه نرم می‌کنند. این روز که هر ساله در پانزدهم ماه اکتبر با هدف پاسداشت دستاوردهای افراد نابینا گرامی داشته می‌شود فرصتی است برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به حقوق و نیازهای افراد دارای آسیب بینایی و یادآوری این نکته که با وجود پیشرفت‌های فناورانه و افزایش توجه به مسائل معلولان، بخش قابل توجهی از جامعه نابینایان همچنان از دسترسی برابر به امکانات شهری، خدمات آموزشی، فرصت‌های شغلی و ابزارهای ارتباطی محروم‌اند.

کارشناسان حوزه رفاه و توانبخشی می‌گویند نبود زیرساخت‌های مناسب، کمبود آموزش‌های تخصصی و بی‌توجهی به استانداردهای دسترس‌پذیری در فضاهای عمومی، از مهم‌ترین چالش‌هایی است که نابینایان در ایران و بسیاری از کشورهای جهان با آن روبه‌رو هستند. به گفته آنان، تحقق استقلال فردی و مشارکت اجتماعی نابینایان تنها با اصلاح سیاست‌های حمایتی، فرهنگ‌سازی در جامعه و فراهم‌سازی محیط‌های فراگیر امکان‌پذیر خواهد بود.

نبود زیرساخت‌های مناسب در محیط‌های شهری از جمله مهم‌ترین چالش‌هاست؛ بسیاری از معابر، ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی و ساختمان‌های اداری فاقد مسیرهای ویژه تردد نابینایان، علائم بریل و سامانه‌های هشدار صوتی هستند. این مسئله موجب می‌شود افراد دارای مشکلات بینایی برای انجام ساده‌ترین امور روزمره نیز به دیگران وابسته شوند و از استقلال فردی فاصله بگیرند.

در حوزه آموزش و اشتغال نیز کمبود امکانات مناسب‌سازی‌شده محسوس است. بسیاری از مراکز آموزشی فاقد منابع در قالب بریل یا نسخه‌های صوتی استاندارد هستند. این وضعیت، دسترسی برابر نابینایان به آموزش عالی و فرصت‌های شغلی را به‌طور جدی محدود کرده است.

در همین راستا، سید فرزاد محمدی، مشاور مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر در حوزه سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: نیازمند به روز رسانی خدمات بیمه‌های کشور در عرصه نابینایی و کم بینایی بزرگسالان و کودکان و بازتوانی آن‌ها هستیم. به‌طور کلی، می‌توان چهار محور اصلی را در بحث بازتوانی نابینایی مورد توجه قرار داد که شامل بازتوانی بینایی،‌ تحصیلی، اجتماعی و شغلی است.

شناسایی نیم میلیون نفر با کم‌بینایی شدید یا نابینایی

وی درباره تعداد افراد نابینا و کم‌بینا در کشور گفت: براساس برآوردها، تعداد نابینایان یا افراد دچار کم بینایی شدید بزرگسال در کشور حدود 500 هزار نفر است. تخمین‌ها نشان می‌دهد از این تعداد، حدود 400 هزار نفر نیازمند برنامه‌های سوادآموزی و بازتوانی هستند. به بیان دیگر، تنها نزدیک به 100 هزار نفر از نابینایان بزرگسال از بازتوانی‌های شغلی و اجتماعی برخودار شده‌اند و مابقی همچنان به حمایت‌های آموزشی و توان‌بخشی نیاز دارند.

35 هزار کودک ایرانی دچار نابینایی یا کم‌بینایی شدید هستند

وی ادامه داد: در میان کودکان، جمعیت نابینایان یا افراد دارای کم بینایی شدید کشور حدود 35 هزار نفر برآورد می‌شود که تقریباً 50 درصد آنان تحت حمایت تحصیلی قرار دارند.

محمدی تصریح کرد: آمارها همچنین بیانگر نابرابری قابل توجه میان مناطق شهری و روستایی است؛ به‌گونه‌ای که نسبت نابینایان و میزان دسترسی آنان به خدمات در شهرها دو تا سه برابر بیشتر از روستاها است.

بودجه بازتوانی نابینایان باید 5 برابر شود

مشاور مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر در حوزه سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی بیان کرد: در بررسی منابع مالی نیز مشخص شده که نظام دولتی باید بودجه مربوط به حوزه نابینایی و بازتوانی را – چه در قالب سازمان بهزیستی، آموزش‌وپرورش استثنایی، شهرداری‌ها یا انجمن‌های نابینایان – دست‌کم پنج برابر افزایش دهد تا پاسخگوی نیازهای واقعی این قشر باشد. این رقم یکی از مهم‌ترین یافته‌ها در مطالعات اخیر بوده است.

مطالبه مهم معلولان از دولت چیست؟

وی با بیان این که مهم‌ترین مطالبه‌ای که افراد معلول و نابینا دارند این است که قانون مترقی حمایت از حقوق معلولان که توسط مجلس تصویب شده، اجرا شود، گفت: بازتوانی معلولین یک مسئله مهم است. مثلاً در بسیاری از معابر شهر تهران شرایط مناسبی برای افراد نابینا وجود ندارد. هرچند در بعضی جاها نوسازی‌هایی انجام شده تا افراد نابینا متوجه شوند کجا خیابان یا توقفگاه است اما این اقدامات به صورت پراکنده و اتفاقی انجام شده است.

لزوم توسعه بوستان‌های حواس برای کودکان نابینا

محمدی با بیان اینکه در زمینه بازتوانی کودکان نابینا و کم‌بینا، مهدکودک‌های مخصوصی تحت عنوان «بوستان حواس» وجود دارد، خاطرنشان کرد: متأسفانه در سطح کشور شبکه گسترده‌ای برای حمایت از والدینی که کودک نابینا یا کم‌بینا دارند، وجود ندارد، این والدین از کودکانشان مراقبت می‌کنند، در حالی که پنج تا شش سال اول زندگی این کودکان نیازمند چارچوب‌های تخصصی برای رشد و نگهداری کودک است.

2 چالش مهم نابینایان در کشور

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این که دو چالش‌ مهم نیز در حوزه بازتوانی نابینایان وجود دارد، تصریح کرد: یکی، پذیرش فرهنگی استفاده از وسایل کمکی نابینایان توسط خانواده‌هاست و دیگری همچنین وسایل است که بسیار متغیر و گاهی بسیار زیاد است. مثلاً در ایران، استفاده از «عصای سفید» که یک راهنمای مهم برای نابینایان است، به دلیل وجود برخی مقاومت‌ها در خانواده‌ها، به اندازه کافی توسعه نیافته است و از سوی دیگر ابزارهای برجسته‌نگار و پرینترهای مخصوص هم کمتر مورد استفاده هستند؛ البته شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی نمونه‌هایی ساخته‌اند، اما این‌ها برای جمعیت نابینایان کافی نیست و فرهنگ‌سازی لازم و فراگیر برای استفاده از این وسایل انجام نشده است.

اشتغال نابینایان باید مورد توجه قرار گیرد

وی با تأکید بر این که خوشبختانه در زمینه ورزش نابینایان و کم‌بینایان، فعالیت‌های ارزشمندی انجام شده است، گفت: این فعالیت‌ها نه تنها افتخار ملی ایجاد می‌کند، بلکه باعث ایجاد انگیزه و معنای زندگی برای این افراد می‌شود. در رشته‌های مختلف ورزشی که معلولان، به خصوص نابینایان، شرکت دارند، موفقیت‌هایی کسب شده است که قابل تحسین است.

مشاور مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر در حوزه سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی درباره اشتغال نابینایان نیز بیان کرد: در مورد بحث اشتغال نابینایان، طبق قانون این موضوع باید مورد توجه باشد، اما متأسفانه اشتغال نابینایان بستگی دارد به اینکه کارفرمایان یا دستگاه‌های مختلف تا چه حد مسئولیت اجتماعی خود را احساس کنند.